काठमाडौं । स्वास्थ्य सेवा विभागअन्तर्गतको ईपिडिमियोलोजी तथा रोग नियन्त्रण महाशाखा ईडीसीडीले देशभर हालसम्म २० जना विरामीमा हैजा संक्रमण पुष्टि भएको जनाएको छ । स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयका प्रवक्ता डा प्रकाश बुढाथोकीले काठमाडौं, ललितपुर र कैलालीमा गरी २० जनामा हैजा पुष्टि भएको जानकारी दिएका छन्। हैजा ‘भिब्रियो कोलेरी’ प्रजातिको जीवाणुबाट मानिसमा लाग्ने अति संक्रामक झाडापखालासम्बन्धी रोग हो । शुक्रराज ट्रपिकल तथा सरुवा रोग अस्पतालका संक्रामक रोग विशेषज्ञ डा शेरबहादुर पुनले हैजाका जीवाणु सङ्क्रमित खाना वा पानीको सेवनका कारण लाग्ने गर्दछ साथै सरसफाइ तथा स्वच्छ खानेपानीको कमीले यो रोग फैलिने सम्भावना रहन्छ भन्ने जानकारी दिएका छन् ।
मानिसहरूलाई पानीजन्य रोगहरूबाट जोगाउन हैजाको रोकथाम आवश्यक छ। विगतमा हैजाको प्रकोपले लाखौं मानिसहरूलाई असर गरेको छ। डब्लु एच ओ ले हैजाको प्रकोप रोक्न पर्याप्त सरसफाइ, सुरक्षित पिउने पानीको पहुँच, स्वच्छता प्रवर्द्धन र सामाजिक परिचालन, र हैजा खोपहरूमा जोड दिन्छ। हैजाबाट बच्न व्यक्तिगत सरसफाइ र सम्बन्धित निकायको व्यवस्थापकीय भूमिका महत्वपूर्ण हुन्छ। हैजाको सम्बन्ध सरसफाइबाहेक खानेपानीको आपूर्तिसँग पनि जोडिएको छ । इनारको पानीमा दिसामा देखिने जीवाणु भेटिएको हो । ढलबाट मिसिएको हुनसक्छ । शौचालयको अवस्था र फोहोरको व्यवस्थापन कस्तो छ त्यसले पनि भर पर्छ । हैजा फैलिन नदिन यी सबैमा ध्यान दिनु जरुरी छ।
हैजाको जोखिम कारकहरूमा अशुद्ध पिउने पानी, कम सरसफाइ र असुरक्षित खाना समावेश छ। हैजा-संक्रमित पानीले यो संक्रमण निम्त्याउन सक्छ, जसले यसलाई पिउने सबैलाई बिरामी पर्न सक्छ। अति सङ्क्रामक र शीघ्र फैलिने झाडापखाला भएकाले हैजाको मुख्य लक्षण चौलानी पानी जस्तो दिशा आउने, वाकवाकी लाग्ने, वान्ता हुने र कडा जलवियोजन हुने गर्दछ । सङ्क्रमणले गम्भीर अवस्थामा पुऱ्याउँदा आँखा गाडिने, मुख, जिब्रो र घाँटी सुक्खा हुने, पिसाबको रङ्ग पहेंलो हुने, रक्तचाप कम हुने, मुटुको धड्कन अनियन्त्रित हुने र बेहोस हुनसक्ने मन्त्रालयका प्रवक्ता डा बुढाथोकीले बताए । ‘हैजाका विरामीलाई तुरुन्तै अस्पताल नपुऱ्याए ५० प्रतिशतको मृत्यु हुने सम्भावना हुन्छ । हैजा सङ्क्रमितमध्ये ८० प्रतिशतमा कुनै लक्षण विकसित हुँदैन तर उनीहरूको दिशामा पहिलादेखि १० दिनसम्म भिब्रियो कोलेरा व्याक्टेरिया रहन सक्छ र लक्षण देखिएकामा पनि ८० प्रतिशतलाई मन्ददेखि मध्यमस्तरको लक्षण देखिन्छ । २० प्रतिशतलाई चौलानी जस्तै दिशा हुने र पानीको अभावजस्ता तीव्र लक्षण देखिन्छन्’, डा बुढाथोकीले भने ।
यस रोगबाट बच्नको लागि, हामीले पिउने पानी शुद्ध बनाउन आवश्यक छ किनकि हैजा दूषित पानीबाट फैलिन्छ। शुद्ध पिउने पानीको पहुँच हैजाबाट बच्ने सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण उपायहरू मध्ये एक भएकोले, तपाईंको पिउने पानी सुरक्षित र शुद्ध छ भन्ने सुनिश्चित गर्न आवश्यक छ। यद्यपि, पानी सफा र फोहोरमुक्त देखिंदैमा यो हैजाबाट सुरक्षित छ भन्ने हुँदैन किनभने सफा देखिने पानीमा अन्तर्निहित अशुद्धता हुन सक्छ जुन हाम्रो आँखाले नदेखिने हुन सक्छ।
धाराको पानी वा इनारको पानीमा घुलनशील अशुद्धताका साथमा भाइरस र ब्याक्टेरिया हुन सक्ने भएकोले सुरक्षित हुँदैन। हैजाबाट बच्ने सबैभन्दा प्रभावकारी उपाय भनेको पानीबाट घुलनशील अशुद्धता र भाइरस र ब्याक्टेरियाहरुलाई हटाउन सक्ने केन्ट आर ओ वाटर प्यूरिफायरको प्रयोग गर्न जरुरी छ । आर ओ, यु भी, यु एफ र टि डी एस नियन्त्रको बहु शुद्धिकरण प्रक्रिया भएको केन्ट आर ओ वाटर प्युरिफायरले तपाईंको पिउने पानी सुरक्षित र शुद्ध छ भनी सुनिश्चित गर्नको लागि आदर्श हो। वाटर प्युरिफायरमा गुणस्तर प्रमाणीकरण हुन जरुरी छ जुन केन्ट आर ओ वाटर प्युरिफायरहरूमा समावेश छन् जुन अत्याधिक भरपर्दोको साथ विश्वसनीयता, सुरक्षा र गुणस्तरको लागि नेपाली ग्राहकवर्गमाझ चिनिन सफल रहदै आएको छ।
